2022 оны зургадугаар сарын 4-ний өглөө эрт жижиг дарвуулт завь Японы эрэгт ирэв. Зургаан метрийн хөлөг онгоцноос хөгшин эр хөгжилтэйгөөр бууж, малгайгаа тайлж, түүнийг угтан авсан олны өмнө хэдэн удаа мэхийв. Энэ бол 83 настай Кеничи Хори бөгөөд Номхон далайг ганцаараа гаталсан дэлхийн хамгийн өндөр настай хүн юм. Тэрбээр Сан Францискогоос хөдөлж, 69 хоногт 8.5 мянган км замыг туулсан. Энэ түүний цорын ганц алдартай зүйл биш юм. Тэрбээр амьдралынхаа туршид дэлхийг тойрч, дэлхийн хэд хэдэн дээд амжилтыг тогтоож, тэр ч байтугай шар айрагны лаазаар хийсэн хөлөг онгоцоор далайг гаталж чаджээ. Lenta.ru алдартай, эрэлхэг, ганцаараа дарвуулт онгоцоор аялсан хүний тухай өгүүлж байна.
Агуу их нээлт, адал явдлуудыг мөрөөддөг нь ихэвчлэн хүүхдүүдэд байдаг. Нас ахих тусам алс холын тэнүүчлэх мөрөөдөл нь бүдгэрч, илүү энгийн санаа зовнилоор солигддог гэж ерөнхийд нь үздэг. Харин Осакагийн автомашины сэлбэгийн худалдагчийн хүү Кеничи Хоригийн хувьд энэ нь эсрэгээрээ байв. Хүүхэд байхдаа тэрбээр өөрийгөө Колумб гэж төсөөлөөгүй. Усанд тийм ч их хайртай байгаагүй. Хүү 45 метрээс илүү зайд сэлдэггүй байсан. Гэр бүлээрээ далайд аялахдаа эрэг дээр байхыг илүүд үздэг байв. Тиймээс ахлах сургуульд байхдаа дарвуулт завины клубт элсэхээр шийдсэн нь түүний гэрийхнийг ихэд гайхшруулжээ. Аялагч “Номхон далайд ганцаараа” номондоо дурсан бичихдээ тэнд “зугаацахын тулд” элссэн. Дарвуулт завины тамирчин болохыг огт хүсээгүй гэжээ. Анх Хоригийн хувьд хичээлүүд тэвчихийн аргагүй мэт санагдаж байв. Клуб нь хатуу сахилга батыг баримталдаг байсан. Зуны бэлтгэлийн үеэр оюутнууд завсарлагагүйгээр өдөрт 13 цагийг хөлөг онгоцон дээр өнгөрөөдөг байв.
Гэсэн хэдий ч Хори шантарсангүй. Удалгүй хичээл зүтгэл нь шагнагдаж зуны дадлагын төгсөлтийн шалгалтад 30-аад сурагчаас цор ганцаар уналгүй, хичээлээ үргэлжлүүлэх болов. Мөн дараагийн хоёр жилийн хугацаанд тэр нарийн сургалтад хамрагдсан. Тэрбээр жолооны ур чадвар, далайн хөлөг онгоцны бүтцийн талаарх суурь мэдлэгийг олж авчээ. Аялагчийн хэлснээр яг тэр үед дарвуулт завь нь түүний амьдралын салшгүй хэсэг болсон юм. “Би далайд их дуртай болсон. Би далайн эргээс улам цаашаа явах тусмаа Номхон далайг мөрөөдөх болсон” гэж хожим нь дурсан ярьжээ. Шинэ мэдлэг олохын тулд тэрбээр далайн аялал, навигацийн талаар ном цуглуулж, газрын зураг, сонины хайчилбар хийн, агуу аялагчдын намтрыг их унших болов. Ялангуяа, 1952 онд хийлдэг завиар Атлантын далайг гаталсан Францын эмч Ален Бомбардын түүх түүний сэтгэлийг ихэд татав. Цаг хугацаа өнгөрөхөд Хори дарвуулт завины клубын гишүүн хэвээр байсан бөгөөд тэмцээнд идэвхтэй оролцдог байсан ч илүү ихийг хүсэх нь улам бүр нэмэгдсээр байв.
“Номхон далайн тухай миний мөрөөдөл өдрөөс өдөрт хүчтэй болж байхад би эрэг дээр байсаар байлаа”. Хори ийм экспедиц нь зөвхөн дарвуулт онгоцны гайхалтай ур чадвараас гадна санхүүгийн их зардал шаарддаг гэдгийг ойлгож байв. Гэвч залуугийн тууштай байдал нь мөрөөдлөө жинхэнэ зорилго болгон хувиргасан юм. Тэрбээр аавынхаа дэлгүүрт ажиллаж эхэлсэн бөгөөд сард 10 мянган иен буюу 28 ам.доллар авдаг байжээ. Дөнгөж сургуулиа төгссөн залуугийн хувьд хөлөг онгоцонд мөнгө хуримтлуулах нь жинхэнэ шалгуур болов. Хадгаламжийн данс маш удаан өсөж байсан тул түүнд өөрийн гэсэн дарвуулт завьтай байх тавилангүй мэт санагдаж байв. Гэвч олон жилийн дараа данс нь 400 мянган иен буюу 1.1 мянган ам.доллар болоход Хори ажлаа эхлүүлэв. Тэрбээр дарвуулт завины үйлдвэрлэлийг танил дизайнер инженер Акира Йокоямад даатгажээ. “Сирена” хэмээх гайхалтай нэртэй тэнгисийн хөлөг онгоц нь модон их биетэй, зөвхөн нэг тулгууртай байв. Хори зарчмын хувьд “адал явдал хэтэрхий аюулгүй байх болно” гэж үзсэн тул “Сирена” дээр мотор суурилуулаагүй. Аялагчийн хэлснээр дарвуулт онгоцны жинхэнэ ур чадвар бол хамгийн бага нөөцөөр дээд зэргийн үр дүнд хүрэх чадвар юм. Үүнтэй ижил шалтгаанаар тэрбээр аврах пуужин авч явахаас татгалзжээ.
Хэдийгээр мөнгө хэмнэх гэж оролдож байсан ч мөнгө нүдэн дээр нь урссаар байлаа. Тэрбээр сектант (навигацийн хэмжих хэрэгсэл) -д 70 ам.доллар, радио хайгчдад 160 ам.доллар, анероид барометрт зургаан ам.доллар төлөх ёстой байв. Үүний зэрэгцээ Хори хоол хүнсэндээ нарийлсангүй. Бүтээгдэхүүний жагсаалтад будаа, хиам, далайн хоол, жимс жимсгэнэ, төрөл бүрийн амттан, ус, хийжүүлсэн ундаа, уусдаг кофе, шар айраг гэсэн 200 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүн багтсан байна.
Түүний бүх анхаарал аялалд бэлтгэхэд чиглэв. Тэр залуучуудад танил болсон зугаа цэнгэлд мөнгө зарцуулдаггүй. Баар, ресторанд ордоггүй, бараг хувцас худалдаж авдаггүй, хувийн амьдралаа зохиохыг огт эрэлхийлдэггүй байв. “Би тэднийг сонирхдоггүйтай адил охид намайг сонирхдоггүй байсан”. Мөрөөдлийнхөө төлөө Хори эцэг эхийнхээ хүлээлтээс үл хамааран коллежид суралцахаас татгалзав. “Далайд гархад дээд боловсрол ямар хэрэгтэй юм”. Бүх бэлтгэл ажил дууссаны дараа залуу шинэ асуудалтай тулгарав. Адал явдлыг хууль ёсны болгохын тулд Хорид виз хэрэгтэй байсан. 1960-аад онд Японд виз авахад тийм ч амар байгаагүй. Тэрбээр аялал жуулчлалын агентлагт ажилд орж, орон нутгийн удирдлагуудаас зөвлөмж авахыг оролдсон ч дэмий хоосон байв. Хори хүнд сурталтай албан тушаалын үүдийг тогшиж, хүлээж болох байсан ч энэ санаагаа хурдан хаяв. Тиймээс тэр паспортгүй, халаасандаа таван ам.доллартай, англиар хэдхэн үгтэй аялалд гарчээ. “Би хэн ч биш байсан. Их мөнгө, харилцаа холбоогүй энгийн залуу. Би галзуу мөрөөдлөө яривал надад виз өгөх байсан уу. Эцэст нь би далайн дунд паспорт хэрэггүй гэдгийг ойлгосон” гэж тэр дурсан ярив.
Хори их нууцлагдмал нэгэн байсан бөгөөд экспедицээ эцэг эхээсээ хүртэл нууцалж байсан ч энэ тухай цуурхал тарсаар байв. Хүмүүс түүнийг шоолон инээлдэж, камикадзе хэмээн дуудаж, Эверестэд авирахаар шийдсэн шинэхэн уулчинтай зүйрлэж байлаа. Танилууд хүсээгүй зөвлөгөө өгөхийг хичээнэ. Тэд дарвуулт онгоц ийм зайд хэтэрхий жижиг, хангамж хангалтгүй, ер нь яагаад ганцаараа ийм эрсдэлтэй аялал хийх ёстой гэж. Хори чимээгүй сонссон боловч зөрүүдлэн бүх зүйлийг өөрийнхөөрөө хийв. Тэгээд бүгдэд нь өөрийнхөө зөв гэдгийг нотлох болно гэж өөртөө хэлжээ.
23 настай Кеничи Хори 1962 оны тавдугаар сарын 12-нд аялалд гарлаа. Осака хотын захын Нишиномия боомтод түүнийг үдэж өгөхөөр ойр дотны хэдэн найз нь иржээ. Эхний өдрүүдэд салхи бараг байхгүй, маш удаан хөдөлж байв. Усан дунд ганцаардах нь ер бусын байсан. Тэрбээр өөртэйгөө байнга ярилцаж байв. Хори өдөр бүр өдрийн тэмдэглэлдээ “Өглөөний цай сүүтэй кофе байв. Унтлагын уутыг илүү авсаархан болгохыг оролдсон ч зай эзэлсээр байна. Хувцас хатаж амжихгүй байна”.
Эцэст нь 1962 оны наймдугаар сарын 11-нд “Сирена” Калифорнийн эрэгт хүрч, Сан Франциско дахь Алтан хаалганы гүүрэн доогуур өнгөрөв. Хори энэ хотыг санамсаргүй сонгосонгүй. Нэг талаас усан талбай нь жижиг дарвуулт онгоц ороход хангалттай аюулгүй байсан бол нөгөө талаас аялагч замын эцсийн цэг дэлхийн хамгийн үзэсгэлэнтэй гүүрүүдийн нэг болно гэж боджээ. Гэсэн хэдий ч Америкт эхний өдрүүдэд амаргүй байлаа. Хилийн цагдаа түүнийг баривчилжээ. Дэндүү залуу хүн илүү сайн амьдрал хайж АНУ-д ирсэн хууль бус цагаач шиг харагдаж байв. Хотод ер бусын зочин ирснийг мэдээд Сан Франциско хотын дарга Хориг суллахыг шаардан, түүнд 30 хоногийн виз олгож, гэртээ харихад тусалсан юм.
Үүний дараа Хоригийн тухай төрөлх Япондоо төдийгүй дэлхий даяар ярьж эхэлсэн байна. Дарвуулт завьчин дэлхийд хамгийн анх Номхон далайг зогсолтгүй ганцаараа гаталж дээд амжилтыг эвдсэн хүн болов. Хүсэл мөрөөдлөө биелүүлсэн Хори нэг аяллын баатар хэвээр үлдэхгүй байхыг сонгож, хааяа далайд удаан хугацаагаар явдаг болжээ. Гэсэн хэдий ч тэр хүн зөвхөн адал явдал эрэлхийлж аялалд гардаггүй. Өөрийхөө хүч чадлаа сорихын зэрэгцээ байгаль орчныг хамгаалах өөр нэг эрхэм зорилготой байв. Тэрбээр Номхон далайгаар аялахдаа өөр эрчим хүчний эх үүсвэрийг ашиглаж байжээ. 1985 онд Хавайгаас Япон руу цахилгаан завиар, 1992-1993 онд дөрөөтэй завиар аялсан байна. 1996 онд дарвуулт завьчин хөнгөн цагаан шар айрагны лаазаар хийсэн хөлөг онгоцоор Эквадороос Япон руу явжээ. 16 мянган км замыг 148 хоног туулж, нарны эрчим хүчээр ажилладаг завиар Номхон далайг хамгийн хурдан гатлан Гиннесийн амжилтын номонд бичигджээ.
2008 онд 69 настайдаа Хори шинэ төрлийн энерги буюу далайн давалгааны хүчийг ашиглахаар шийджээ. Тэрбээр долгионы дарвуулт завиар Хавай, Японы хооронд 7.7 мянган км замыг туулсан нь хүний дундаж хурдаас 1.5 зангилаагаар бага хурдтай хөдөлсөн байна. “Түүхийн туршид хүн төрөлхтөн салхины хүчийг эрчим хүч үйлдвэрлэхэд ашиглаж ирсэн ч долгионы энергийг хэн ч нухацтай авч үзээгүй юм шиг санагддаг” гэж тэр бичжээ. Хори экологийн усан тээвэр, байгалийн баялгийг хамгаалахын ач холбогдлыг дэлхий дахинд дахин нотлон харуулсан.
2022 онд анхны аяллаасаа хойш 60 жилийн дараа Хори эр зоригоо давтсан. Энэ удаа Сан Францискогоос Япон руу. Нишиномияа боомтод ирсэн даруйдаа зохион байгуулсан хэвлэлийн бага хурал дээр тэрбээр аяллын талаар “Коронавирусын тахлын улмаас экспедицийн бэлтгэл ажил нь тодорхойгүй зүйлээр дүүрэн байсан” гэжээ. Аялал бас амаргүй байж. Сан Францискогоос гарангуут шуурганд өртөж, аяллын төгсгөлд хүчтэй далайн түрлэг саад болжээ. Туршлагатай дарвуулт завьчны хувьд тэрбээр Японд эсэн мэнд буцаж ирэв. Далайд байсан хоёр сарын хугацаанд тэр авч явсан эмийн сандаа хүрээгүй байна. Зөвхөн нүдний дусаалга, хуруу лент ашиглажээ. Кеничи Хори сэтгүүлчдийн асуултад хариулахдаа 100 нас хүрэхээрээ хийсэн аяллаа давтах бодолтой байгаа. “Би ид залуу байна. Амьд байх хугацаандаа өөрийгөө сорьсоор байх болно” гэжээ.
Эх сурвалж www.polit.mn
